Caillois Roger ĹťywioĹ i Ĺad

Wątki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

odznaczenia, rany, uszkodzenia ciała wszystko to stanowi ciąg inicjacji
ró\nego stopnia, wią\ących się te\ z ró\nym stopniem chwały. Odnajdujemy tu
pewne rysy właściwe stowarzyszeniom mę\czyzn, do których w społeczeństwach
pierwotnych droga prowadzi przez ucią\liwe próby i których członkowie w ramach
wspólnoty korzystają ze szczególnych praw.
WOJNA TOTALNA
Współczesny świat z natury rzeczy niechętnie toleruje owych zawodowych
gwałtowników", starając się wyrugować tę kategorię ludzi, którzy jednak
zjawiają się, gdy tylko sytuacja temu sprzyja. Chocia\ jednak nowa struktura
społeczna oraz techniczna lub naukowa forma walk na miejsce wysławionego
bohatera wprowadza niezliczone rzesze nieznanych \ołnierzy" dawna postawa
174
Strona 60
Caillois Roger - Zywiol i lad(z txt)
nie uległa jeszcze zanikowi. Konieczność rygorystycznej dyscypliny i środki,
jakimi się ją egzekwuje, przyczyniają się niewątpliwie do ograniczenia dawnej
rycerskiej fantazji, niemniej wojna zyskuje na skali to, co traci na rozpasaniu
instynktów. Obecnie nabiera innej cechy święta: jego całościowego charakteru.
Walka staje się sprawą mas, przy czym ka\da ze stron stara się zwycię\yć
najmniejszym kosztem. Dlatego właśnie atakuje się słabszego. Taktyka ka\e unikać
starcia równego z równym. Coraz dalej odchodzi się od pojedynku, zbli\ając się
za to do skrytobójstwa lub polowania. Cała sprawa polega na tym, aby zaskoczyć i
rozgromić przeciwnika słabszego liczebnie i gorzej uzbrojonego, samemu w miarę
mo\liwości bezpośrednio nie nara\ając się na niebezpieczeństwo. W coraz
większej mierze wojnę toczy się nocą, stosując wzajemne wymor-dowywanie
bezbronnej ludności, której trud zabezpiecza wy\ywienie i wyekwipowanie
walczących.
Nie ma ju\ ściśle określonego pola walki. Dawniej był to ograniczony obszar,
który mo\na by porównać ze szrankami, areną, boiskiem. Wokół kręgu wydanego na
pastwę przemocy roztaczał się przynajmniej świat rządzony łagodniejszymi
prawami. Obecnie wojna rozpościera się na całe terytorium zamieszkałe przez dane
narody. Podobnie ma się rzecz, jeśli idzie o trwanie wojny. Działań zbrojnych
nie wszczyna się po uroczystym wypowiedzeniu wojny, które określa moment
otwarcia ognia. Atakuje się znienacka, by zyskać przewagę nad zaskoczonym
przeciwnikiem. Tak więc czas i przestrzeń przeznaczone na gigantyczny pojedynek
nie są ograniczone i wydzielone z reszty trwania i obszaru, jak się to dzieje w
czasie zawodów, które rozpoczynają się na dany znak i nie wykraczają poza
wytyczone ramy.
Równocześnie mo\na stwierdzić stopniowe eli-
175
minowanie wszelkich elementów rycerskości i wszelkich reguł. Dzięki temu wojna
do pewnego stopnia nabrała czystszych konturów i odzyskała w całej pełni swą
istotę. Wyzbyła się wszelkich naleciałości obcych jej prawdziwemu jestestwu,
wyzwoliła się z konkubinatu wią\ącego ją z duchem gry i współzawodnictwa.
Dawniej bowiem wojna, będąca czystą zbrodnią i czystym gwałtem" 10, na zasadzie
daleko posuniętego paradoksu uznawała lojalność, poszanowanie nieprzyjaciela,
odrzucała u\ywanie niektórych typów broni, chwytów, ciosów, godziła się na cały
skomplikowany ceremoniał i rygorystyczną etykietę, dzięki którym dobre maniery
szły o lepsze z męstwem i zuchwalstwem.
"
ZWIZEK MIDZY OKROPNOZCI WOJNY I JEJ PRESTIśEM
Ta ponura wojna na skalę masową, równie małoduszna, jak bezwzględna w swych
wymaganiach, \ąda od jednostki najcię\szych wyrzeczeń, nic jej w zamian nie
ofiarowując. Pochłania jednostkę, nie u\yczając jej \adnej nagrody. Wydaje się,
\e wojna sprowadza się coraz bardziej do zwykłej bezlitosnej bijatyki, do
licytowania się w kłamstwie i dzikości. A przecie\ w takiej właśnie chwili wojna
spotyka się z największym entuzjazmem zaczyna uchodzić za najwy\sze
dobrodziejstwo, za samą zasadę świata. Nigdy jeszcze nie cieszyła się takim
presti\em, nigdy nie budziła tak lirycznych uczuć i religijnej wprost
\arliwości. Siła atrakcyjna rośnie w miarę wyrzeczeń, jakie wojna narzuca, oraz
ohydy, która się z nią łączy. Nie ma się czemu dziwić; z wojną jest jak z
namiętnościami. Wydają się one tym autentyczniej-sze, wznioślejsze i niejako
idealniejsze, im są gwałtowniejsze i bardziej nieodparte. Podobnie
� H. Kejrserllng, op. c|.t., s. 67.
176
gdy wojna przebiera wszelką miarę, mobilizuje wszystkie siły danego ludu, trwoni
nieprzytomnie zasoby narodowe, gwałci wszelkie zasady i wszelkie prawa, traci
wszelką ludzką skalę i ludzkie cechy wówczas dopiero występuje w swej
najjaśniejszej glorii; mia\d\ąc całe pokolenia pod zwałami ruin, jaśniejąc [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

bialaorchidea.pev.pl

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL